Een prachtig instrument dat erg veel weg heeft van een Lier zoals ik hier al een keer eerder heb beschreven. Hiervan heb ik hier een verslag staan. Toch zitten er duidelijke verschillen in. De Gusli heeft niet een grote opening waardoor de snaren gedempt kunnen worden. Deze opening is kleiner en de klankkast is daardoor ook twee keer zo groot. Daarnaast is de bevestiging van de snaren via een messing bar in plaats van een staartstuk. Ik bouw een replica van een opgegraven Gusli uit Novgorot Rusland. Ik laat hieronder zien hoe ik de Gusli heb gebouwd.
Als eerste de schets van de Gusli. Omdat het om een replica gaat en ik niet alle maten exact heb op de mm. Heb ik ook een deel vrijheid genomen om de gusli behalve er goed uit te laten zien maar ook om deze goed te laten klinken.
De Gusli word gemaakt van Grenen. Dit hout geeft een warme klank en is makkelijk via de bouwmarkt aan te schaffen. Doordat ik hier gebruik maak van een verlijmde plank meet ik goed na waar welke knoesten zitten. Jammer dat dat het niet helemaal te voorkomen is dat ik een knoest tegen kom. Hierover straks een klein stukje meer. Ik laat dan zien hoe je hier mee om kunt gaan.
De Gusli is goed afgetekend op het hout en kan nu uitgezaagd worden. De Gusli word opgebouwd uit verschillende delen. De klankkast bestaat uit twee planken die verlijmd worden. Daarop komt een klankbord die uit eiken gezaagd word. Hierover later meer. Omdat ik graag alles met de hand bewerk zaag ik hier met de hand alles uit.
De opening voor de hand word ook weer uitgezaagd. Als eerste word er een klein gaatje geboord waar de figuurzaag doorheen gestoken kan worden. Dan kan het makkelijk zijn om meerdere gaatjes te boren. De beugel kan niet geheel om de Gusli heen. Zo kun je van meerdere kanten af zagen om een mooie zaaglijn te houden.
De Gusli heeft nu de opening. Maar de klankkast moet natuurlijk helemaal hol zijn. Normaal gesproken word dit uit één stuk hout gemaakt en dan met een bijtel/guts enz uitgehold. Ik kan het nu een klein beetje makkelijker maken door te zagen. Ook nu geld, de beugelzaag zal het niet halen ivm de lengte van de Gusli. Daarom boor ik eerst een aantal gaatjes op een rij. Die gaatjes vormen de basis voor een gleuf.
De gleuf maak ik net groot genoeg zodat er een fijne handzaag doorheen getrokken kan worden. Nu kan de klankkast uitgezaagd worden. Hoe rechter en strakker er gezaagd word, hoe makkelijker het straks is met afwerken.
Het laatste stukje wat haaks gezaagd moet worden word ook weer met beugelzaag uitgezaagd. Dit is handiger doordat de zaag anders te hoog is.
Nu het eerste deel van de klankkast is uitgezaagd kan het tweede deel uitgezaagd worden. Als eerst natuurlijk de buitenkanten. Dan daarna kan de klankkast uitgehold worden. Ik hol deze klankkast uit tot er ongeveer 3 mm. over is. De zijkanten laat ik nog iets breder dan dat dit zou moeten omdat ik dit dan straks verder kan afwerken wanneer de twee delen verlijmd zijn.
Voordat ik de twee klankkast delen aan elkaar lijm rond ik alvast het bovenste gedeelte af. Dat is makkelijker om dit nu te doen dan straks. Nu kan ik er makkelijker bij.
Het verlijmen van de twee delen. Ik heb hiervoor gewone houtlijm gebruikt. Dit is makkelijk in gebruik en heeft een goede en lange hechting. Daarnaast is dit prime verkrijgbaar bij alle bouwmarkten.
Het afwerken van de binnenkant van de klankkast. Doordat deze uit twee verlijmde delen bestaat werk ik de randen met een scherpe bijtel bij en werk alles glad af.
Nu de basis van de klankkast klaar is kan het klankbord uitgezaagd worden. Deze word gemaakt van ijken. Omdat de plaat eiken die ik gebruik 5 mm is heb ik deze eerst met een schaafje en schraper afgevlakt tot ongeveer 2,5 tot 3mm dik. Dit geeft de mooiste klank voor mij.
Het klankbord word in de body ingelegd. Daarom teken ik dit eerst goed af en snijd het hout in met een scherp mesje. Doordat ik dit eerst met een scherp mesje insnijd krijg ik een mooie scherpe hoek waar het klankbord mooi aansluit zonder kieren.
Omdat het klankbord ingelegd word schaaf ik alles nog 3mm af en maak dit zo vlak als het kan. Doordat ik het klankbord tegen de kroon aan leg wil ik dit zo strak mogelijk afwerken. Met een scherpe bijtel word dit stukje bij beetje weg gestoken. En met en het scherpe mesje weer ingesneden. Laagje voor laagje dus.
In het begin had ik al aangegeven dat een knoest niet onvermijdbaar is. Dus moet ik deze nu ook afwerken. Doordat ik deze niet goed en netjes met een bijtel alleen glad kan afwerken zaag ik met een schrob zaagje inkepingen.
Door deze kruislings in te zagen ontstaat er een geruit patroon welke makkelijk met een bijtel weg te steken. De ingezaagde inkepingen zaag ik iets minder diep dan de lijn die ik heb afgetekend. Dan werk ik later alles met een vijl bij en zo vlak als mogelijk.
In het klankbord moet een klankgat gemaakt worden. Dit klankgat heeft vaak een sierlijke vorm. Ik heb gekozen voor lijnenspel wat gemakkelijk met een passer uit te tekenen is.
De klankkast en het klankbord naast elkaar. Deze kunnen nu aan elkaar verlijmd worden. De bloem als klankgat is uitgezaagd. Moet wel gezegd worden dat deze eerst helemaal afgewerkt moet worden voordat het klankbord verlijmd word.
Alles netjes verlijmd en de gaten voorgeboord voor de stempennen. Ook hier gebruik ik citer pennen voor. Het klankbord word verder met een schaafje gelijk geschaafd aan de kroon. Wanneer dit straks gelakt word geeft dit een hele mooie strakke naad.
De brug. Twee stukjes Eiken worden afgerond en voorzien van gaten waar straks de pennen voor het verstevigen ingelijmd kunnen worden.
Ook zijn er twee gaten dwars geboord. Hier komt straks een messing staaf in waar de snaren aan bevestigd worden. Zoals dit bij een staartstuk gedaan word. De pluggen worden verlijmd en strak in de gaten getimmerd. Ik gebruik hier een leren hamer voor zodat het hout niet beschadigd of barst. De lijmresten kunnen daarna verwijderd worden als dit nog nat is.
Nu dat de kam er op zit kan de gusli verder glad afgewerkt worden. Ik heb ervoor gekozen om de gusli te lakken. Zo is deze bestand tegen een stootje en hoeft verder niet meer in de was gezet te worden. Onderhoudsarm zeg maar. De snaren heb ik er onder nog in de verpakking zitten en de stempennen zijn er half in gedraaid.
De gusli is nu opgespannen met snaren en klaar voor gebruik. Ik heb 7 snaren gebruikt. De originele gusli heeft 5 snaren gehad. Toch geeft 7 snaren net iets meer mogelijkheden. Het is een mooi en makkelijk bespeelbaar instrument geworden.
Ik hoop u hiermee te hebben geïnspireerd. Wilt u zelf aan de slag? Let er dan wel op dat snaren gevaarlijk kunnen zijn. Voor info kunt u mij natuurlijk altijd via het contact formulier benaderen.